Pożegnanie prof. Pawła Misiuny

Prof. dr hab. n. med. Paweł Misiuna (1928-2021)

Wspomnienie pośmiertne

W dniu 8 stycznia br. odszedł od nas prof. Paweł Misiuna, wybitny chirurg, wieloletni kierownik II Kliniki Chirurgii Ogólnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Członek Honorowy Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej (2009).

Był uczniem prof. Feliksa Skubiszewskiego(habilitacja 1931), twórcy i pierwszego kierownika Katedry i II Kliniki Chirurgii Ogólnej (1944-1965) na wyższej uczelni medycznej w Lublinie, który był z kolei uczniem prof. Antoniego Jurasza na Uniwersytecie w Poznaniu .

Prof. Paweł Misiuna urodził się 15 stycznia 1928 roku we wsi Tajkury (powiat Zdołbunów) na Wołyniu.  Jako nastolatek doświadczył nieszczęść, które przyszły 17 września 1939 roku (inwazja Sowietów) i w kwietniu 1943 roku (rzeź Wołyńska). W maju 1943 roku, po pogrzebie zamordowanych Polaków, uciekając przed ukraińskimi nacjonalistami, rodzina prof. Misiuny przeniosła się do Zdołbunowa, gdzie mieszkała przez dwa lata. Stacjonował tam garnizon węgierski, który otoczył Polaków opieką, dając im pracę oraz obejmując dzieci szczepieniami w ambulatorium. Gdy zbliżał się front wschodni, rodzina państwa Misiunów uciekła do Lwowa, potem na krótko powróciła do Zdołbunowa, skąd w 1945 roku w ramach repatriacji wyjechała do Polski, osiadając w Chełmie. Tam ukończył Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. S. Czarnieckiego zdając maturę. W latach 1949-1954 studiował medycynę na Wydziale Lekarskim wówczas jeszcze Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Jako student pracował w Zakładzie Anatomii Prawidłowej Człowieka już wtedy Akademii Medycznej w Lublinie. Podczas studiów ożenił się ze studentką Politechniki Warszawskiej – Diwą z domu Goworek.  1 marca 1953 roku po rozmowie z ówczesnym Rektorem Akademii Medycznej prof.  Feliksem Skubiszewskim, jeszcze jako student IV roku rozpoczął pracę w II Klinice Chirurgii Ogólnej jako zastępca asystenta.

W 1962 roku uzyskał II stopień specjalizacji z chirurgii ogólnej, również pod kierunkiem prof. Feliksa Skubiszewskiego. W 1963 roku, po obronie pracy pt. „Badania nad procesem wgajania się protez naczyniowych”, Rada Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Lublinie nadała mu stopień doktora nauk medycznych. Tytuł doktora habilitowanego nauk medycznych otrzymał w 1969 roku na podstawie oceny dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej pt. „Odtwarzanie szyjnego odcinka przełyku za pomocą protez i uzyskanych przeszczepów jelitowych”. W 1982 roku Rada Państwa nadała mu tytuł profesora nadzwyczajnego nauk medycznych. Tytuł profesora zwyczajnego nauk medycznych otrzymał w 1990 roku. W latach 1973 – 1975 prof. Paweł Misiuna był prorektorem ds. szkolenia podyplomowego Akademii Medycznej w Lublinie.

W latach 1970-1980 prof. Paweł Misiuna kierował Kliniką Chirurgii Naczyń Instytutu Chirurgii Akademii Medycznej w Lublinie, którą zorganizował od podstaw. Klinika Chirurgii Naczyń była jedyną specjalistyczną jednostką w południowo-wschodniej części kraju pełniącą ostry dyżur dla nagłych przypadków oraz wykonującą pełny zakres operacji na układzie tętniczym, żylnym i limfatycznym. Już wtedy zainteresowania chirurgią nowotworów prof. P. Misiuny sprawiły, że Klinika uczestniczyła w realizacji ogólnopolskiego programu leczenia chorych na raka żołądka, którego ośrodkiem koordunującym był prof. Tadeusz Popiela (Kraków).

15 października 1980 roku prof. Pawła Misiuna został kierownikiem II Kliniki Chirurgii Ogólnej, którą to funkcje sprawował do czasu przejścia na emeryturę 30 września 1998 roku. Pod jego kierownictwem dokonano istotnych zmian w organizacji pracy Kliniki, m. in. rozszerzony został zakres wykonywanych operacji, powiększono dwukrotnie zespół lekarzy – nauczycieli akademickich. Przeprowadzono gruntowny remont Kliniki, w wyniku którego powiększono blok operacyjny,  utworzono oddział intensywnego nadzoru pooperacyjnego, pracownię endoskopową, diagnostyki ultrasonograficznej i inne. Wyszkolony został zespół do operacji laparoskopowych.

W latach 1975-1996 był specjalistą wojewódzkim ds. chirurgii, a od 1996 roku –  specjalistą regionalnym, obejmując nadzorem specjalistycznym województwa lubelskie, chełmskie, zamojskie, bialskopodlaskie, radomskie i tarnobrzeskie.

W czasie pracy zawodowej prof. Paweł Misiuna przebywał w kilkudziesięciu ośrodkach naukowych w kraju i zagranicą: Warszawa (prof. Dryjski, 1963), Wrocław (prof. Jezioro, 1965), Poznań (prof. Piskorz, 1975), Moskwa i Leningrad (prof. Pietrowskij, prof. Wiszniewskij jr, prof. Bakulew, prof. Ugłow, prof. Kolesow, 1960), Londyn wielokrotnie w latach 1970-1986 (Westminster Hospital, prof. Ellis; St Bartholomew’s Hospital, prof. Taylor, Mr Birnstingl; St. Mary’ s Hospital, Mr Eastcott;  St Thomas’s Hospital, prof. Kinmonth; Hammersmith , Mr Jamieson; King’s Cross Hospital, prof. Kakkar; Mr Erlam); Edynburg, Mr Harper; Aberdeen, Mr Edwards; Monachium, prof. Klinner; Erlangen wielokrotnie w latach 1978-1986, prof. von der Emde, prof. Gall; Limoges, prof. Cubertaufound, (1990); Kanazawa, prof. Mai (1992).

Problematyka badań naukowych prof. Misiuny dotyczyła patologii i leczenia chorób przełyku. Wyrazem tego były publikacje związane z chorobą refluksową i jej powikłaniami, w tym z przełykiem Barretta. W ramach tej problematyki zrealizowany został program badawczy KBN pt. Badania nad zachowaniem się zmian zapalnych w błonie śluzowej przełyku na tle zarzucania z uwzględnieniem ryzyka karcinogenezy oraz cykl badań pt. Barrett esophagus and Cancer, zrealizowany w ramach European Postgraduate Gastro-surgical School (EPGS). Profesor P. Misiuna wraz z prof. T. Tołłoczko z Warszawy, byli promotorami tego programu stypendialnego (EPGS) European Council wespół z prof. N. van der Heyde oraz z prof. G. Tytgat’em z Holandii.

Pan profesor Misiuna był kierownikiem specjalizacji wielu chirurgów, promotorem 17 rozpraw doktorskich, a także opiekunem rozpraw habilitacyjnych jego uczniów, późniejszych profesorów: Jerzego Michalaka, Grzegorza Wallnera, Andrzeja Dąbrowskiego, Andrzeja Sory i Wojciecha Polkowskiego. Jego wychowankowie i współpracownicy są dzisiaj ordynatorami klinik i oddziałów chirurgii onkologicznej na Lubelszczyźnie.

Profesor Misiuna był twórcą programu stypendialnego dla młodych chirurgów pochodzenia polskiego z Ukrainy, Białorusi i Litwy, który był realizowany w oparciu o założoną przez niego Fundację Wspierania Chirurgii im. Feliksa Skubiszewskiego. Stypendystą tego programu był m. in. dr hab. Jerzy Mielko z Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.

Prof. Paweł Misiuna był członkiem kilkunastu towarzystw naukowych krajowych i międzynarodowych, w tym m. in. Towarzystwa Chirurgów Polskich, Polskiego Towarzystwa Gastroenterologicznego, Międzynarodowego Towarzystwa Chirurgicznego (ISS), Międzynarodowego Towarzystwa Chorób Przełyku (ISDE), Międzynarodowego Klubu Gastrologiczno-Chirurgicznego (IGSC), Japan-Poland Society for Exchange in Surgery.

W latach 1991-1993 był prezesem Towarzystwa Chirurgów Polskich. W 1972 roku współorganizował 46. Zjazd Towarzystwa Chirurgów Polskich, w 1976 roku – Zjazd Sekcji Chirurgii Klatki Piersiowej, Serca i Naczyń, a w 1993 roku przewodniczył Komitetowi Organizacyjnemu 56. Zjazdu Towarzystwa Chirurgów Polskich, które to zjazdy odbyły się w Lublinie. Za swą działalność otrzymał w 2017 roku Złoty Medal im. Ludwika Rydygiera. Przez wiele lat był członkiem redakcji Polskiego Przeglądu Chirurgicznego i Acta Endoskopica oraz Eurosurgery.

Na dorobek naukowy prof. Pawła Misiuny składa się ponad 200 publikacji oryginalnych w czasopismach polskich i zagranicznych, 49 publikacji w pamiętnikach zjazdowych krajowych i międzynarodowych, 12 publikacji książkowych i encyklopedycznych oraz 11 rozdziałów w monografiach. Za pracę i osiągnięcia naukowe oraz działalność społeczną i organizacyjną otrzymał kilkadziesiąt wyróżnień, nagród i odznaczeń państwowych, spośród których najbardziej cenił nagrodę Ministra Zdrowia za wybitne osiągnięcia w chirurgii nowotworów przełyku (1996).

W latach osiemdziesiątych XX wieku w Polsce rozpoczęto pierwsze wieloośrodkowe badania nad leczeniem skojarzonym raka przełyku pt. „Możliwości rozpoznawania i wyników leczenia raka piersiowego odcinka przełyku”. Ich koordynatorem został prof. Paweł Misiuna. W latach 1992-1997 w samym tylko ośrodku lubelskim z powodu płaskonabłonkowego raka przełyku leczono chirurgicznie 101 chorych, co odpowiada dzisiejszym wymaganiom ośrodków referencyjnych (ang. high volume center). Chociaż odsetek resekcji mikroskopowo radykalnych (R0) nie przekraczał 40%, stwierdzono, że zastosowanie leczenia skojarzonego (radio-chemioterapia lub chemioterapia przedoperacyjna) zwiększa możliwość wykonania resekcji R0 w porównaniu do leczenia wyłącznie chirurgicznego. W tej grupie chorych (R0 po terapii neoadjuwantowej) osiągnięto ponad 30% odsetek przeżyć pięcioletnich. Mimo upływu ponad 20 lat nie doczekaliśmy się kontynuacji tych badań na miarę naszych dzisiejszych europejskich aspiracji.

Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej w obliczu jego zasług nadało prof. Pawłowi Misiunie godność Członka Honorowego, które przyjął z rąk swojego ucznia w 2009 roku, podczas XV Zjazdu PTChO w Lublinie.

Córka i wnuczka Pana profesora są filologami języka angielskiego.

Pan prof. Paweł Misiuna całe swoje życie i pracę kliniczną związał ze szpitalem akademickim przy ul. Staszica (SPSK nr 1) w Lublinie. W maju 2021 roku Klinika Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie będzie obchodziła XX-lecie istnienia w SPSK nr 1.

Prof. Misiuna, kiedy przemawiał na uroczystości z okazji X-lecia jej działalności (w 2011 r.), powiedział:

„Wojtusiu, jeżeli zaprosisz mnie za 10 lat na jubileusz XX-lecia Kliniki, to też przyjdę”.

Panie Profesorze, dlaczego nie dotrzymał Pan słowa?!

Autorzy:

Wojciech Polkowski, Jerzy Mielko